Sinav kaygisi ile bas etmenin yollari

Hayatimizda pek çok degisiklige neden olan koronavirüs salgini sirasinda özellikle sinava hazirlanan gençler, uzaktan egitimin sürecinin de tabloya eklenmesi ile daha fazla stres ve kaygi yasadi. Tüm bunlar beraberinde akademik becerilerde ve basarida sorunlara neden oldu. Sinav kaygisinin  çocugun günlük yasamini, okul basarisini etkiledigini belirten Liv Hospital Ulus Çocuk ve Ergen Psikiyatri Uzmani Prof. Dr. Seher Akbas sinava girecek gençlerin ailelerine önemli tavsiyelerde bulundu.

Sinav kaygisi çocugun ders çalismasini, dikkatini, okul basarisini ve günlük yasamini olumsuz etkiler 

Kaygi; kisinin bir uyaranla karsilastiginda yasadigi bedensel, duygusal ve zihinsel asiri uyarilmislik halidir. Sinav kaygisi ise bu asiri uyarilmislik halinin sinavdan önce, sinav esnasinda ve sinavdan sonra yasanmasidir. Sinav kaygisinda sinavin kendisi strese yol açmaz, sinavin kisi tarafindan algilanis biçimi kaygiya neden olur. Bu nedenledir ki bazi ögrenciler sinavlarda çok rahat ve basarilidir, bazilari ise kaygili ve basarisiz olur. Karsilastiklari olaylari felaketlestirme ya da abartma egiliminde olan çocuk ve ergenlerde, endise duyulan bir durumun korkunç olacagi ve felaketle sonuçlanacagi yönündeki mantikdisi bir inanç, genellikle kaygiya eslik etmektedir. Sinavin tehlike yaratan bir durum olarak düsünülmesi kaygiya neden olur. Zihnin sürekli sinav ani ve sinav sonrasi olacaklarla (hayal kirikligi gibi) mesgul edilmesi ve bu konuda endise duyulmasi, sinav kaygisinin yasanmasina yol açar. Sinav kaygisi çocugun ders çalismasini, dikkatini, okul basarini ve günlük yasamini olumsuz etkiler. 

Neden sinav kaygisi yasarlar? 

Mükemmeliyetçi kisilik yapisi Yüksek beklenti düzeyi  Kötü çalisma aliskanligi Görev ve sorumluluklari erteleme Basarisiz olma ve degerlendirilme korkusu Yorgunluk, uykusuzluk ve yanlis beslenme Her durumu felaketmis gibi algilama 

Sinav kaygisinin çözümünde ebeveynlere öneriler

Anne ve babanin kendi beklentileri ile çocugun kapasitesi-sinirlari arasinda gerçekçi bir denge kurulmalidir. Anne ve babalar çocugun çalisma istegini arttirmak niyetiyle “Bu kadar çalismakla kazanamazsin”, Az bir zaman kaldi, bizi mahcup etme” gibi kaygiyi arttirici yaklasimlardan kaçinmalidir. Çocuk sinav hakkinda konustugunda çocuk yorumsuz; fakat anlayarak, empati göstererek dinlenmelidir. Böylece gerçek duygularini anlanmis olur. Bu konusmalarda çocugun basarisiyla ve basarisizligiyla anne ve baba tarafindan kabul edildigi hissettirilmelidir. Sürekli “Çalis, çalismiyorsun!” demek yerine, “Nasil gidiyor? Neler yaptin? Birlikte göz gezdirelim ister misin? Bizden istedigin bir sey var mi?” seklindeki bir yaklasim benimsenmelidir. Çok uyarici, çok yönlendirici, nasihat edici tutumlar çocugun kaygi düzeyini artirir. Yine çok koruyucu kollayici tutumlardan kaçinilmali, çocugun yasina uygun girisimselligi desteklenmelidir.  Olumlu geri bildirimlerin ön planda oldugu bir yaklasim çok önemlidir. Çocuk “Onlar basarili sen basarisizsin, onlar iyi sen degilsin” gibi çevresiyle, arkadaslariyla ya da kardesleriyle kiyaslanmamalidir. Çocuk anne ve baba tarafindan yasina ve kisisel özelliklerine göre yeterince iyi taninmalidir. Hoslandigi faaliyetleri yapmasi saglanmalidir. Çocuga sinavin sadece bir firsat oldugu, yasamda baska firsatlarin da oldugu anlatilmalidir. Huzurlu bir aile ortam sunulmalidir. Anne ve baba tarafindan çocuga zaman ayrilmalidir. Göstermis oldugu çaba takdir edilmelidir. “Sonuç ne olursa olsun senin yanindayiz” mesaji verilmelidir. 

Sinav kaygisinin nedeni ve siddetine göre destek ve tedavi yaklasimlari düzenlenir. 

Öncelikle çocuk ve gençlerde sinav kaygisinin çocugun akademik becerilerini ve günlük yasamini ne kadar etkiledigi degerlendirilir. Kayginin dikkat, uyku, okul basarisi, kendine güven, sinav ve akademik performansi ne kadar etkiledigi tespit edilir. Yine kayginin ruhsal sorunlarin bir sonucu olup olmadigi (dikkat sorunlari, hareketlilik, dürtüsellik, ögrenme sorunlari gibi) ya da kaygi nedeniyle ek ruhsal sorunlar yasanip yasanmadigi (depresif yakinmalar, takintilar, uyku ve dikkat sorunlari gibi) belirlenir. Kayginin nedenlerine ve ek sorunlara yönelik destek ve tedavi yaklasimi gelistirilir.