Maymun Çiçeği Virüsü (Mpox) Hakkında Bilmeniz Gerekenler: Tanım, Bulaşma Yolları, Belirtiler ve Tedavi
Maymun çiçeği virüsü (mpox), son yıllarda dünya genelinde dikkat çeken bir sağlık sorunu olarak öne çıkıyor. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından uluslararası sağlık acil durumu olarak ilan edilen bu virüs, Sağlık Bakanlığı tarafından kapsamlı bir rehberle ele alındı. Türkiye'de pek çok kişi, maymun çiçeği virüsünün ne olduğu, nasıl yayıldığı, belirtileri ve tedavi seçenekleri hakkında bilgi arıyor. İşte bu konuda bilmeniz gereken temel bilgiler:
Maymun çiçeği virüsü, Poxviridae ailesinin Orthopoxvirus cinsinden bir virüstür. Diğer Orthopoxvirus üyeleri arasında Camelpox ve Cowpox bulunur. Tarihsel olarak, çiçek hastalığına neden olan Variola virüsü, 1980 yılında dünya genelinde eradike edilmiştir. Maymun çiçeği virüsü, öncelikle Orta ve Batı Afrika'nın tropikal yağmur ormanlarında endemik olarak görülür ve zaman zaman diğer bölgelere yayılabilir.
Maymun çiçeği virüsü, enfekte hayvanların kanı, vücut sıvıları veya deri lezyonları ile doğrudan temas yoluyla insanlara geçebilir. Afrika'da ip sincapları, ağaç sincapları, Gambiya keseli sıçanları, fındık fareleri ve çeşitli maymun türlerinde virüsün bulunduğu bildirilmiştir. Ayrıca, enfekte hayvanların çiğ veya az pişmiş etlerinin tüketilmesi de risk faktörüdür. İnsandan insana bulaş ise uzun süreli yakın temas ile gerçekleşir. Enfekte kişinin sekresyonları ile doğrudan temas veya kontamine nesnelerle (örneğin yatak çarşafları) temas da bulaşma yollarındandır.
Maymun çiçeği virüsünün kuluçka süresi genellikle 6-14 gündür. Semptomlar arasında ateş, baş ağrısı, lenf bezlerinde büyüme, sırt ağrısı, kas ağrıları ve yorgunluk yer alır. Deri döküntüleri, ateşin başlamasından 1-3 gün sonra ortaya çıkar ve genellikle yüz, avuç içleri ve ayak tabanlarını etkiler. Döküntüler, maküllerden papüllere, veziküllere ve püstüllere dönüşür. Şiddetli vakalarda, döküntüler geniş deri alanlarını etkileyebilir.
Maymun çiçeği genellikle kendi kendini sınırlayan bir hastalıktır. Çiçek hastalığına karşı kullanılan aşılar, M-Çiçeği virüsüne karşı da belirli bir koruma sağlayabilir. Ülkemizde çiçek aşıları 1980 yılına kadar uygulanmış olup, bu aşıların M-Çiçeği hastalığına karşı da koruma sağladığı düşünülmektedir. M-Çiçeği için antiviral ilaçlar da kullanılabilir, ancak şiddetli vakalar sağlık komplikasyonlarına neden olabilir.
1 Ocak 2022'den 30 Haziran 2024'e kadar dünya genelinde en yüksek doğrulanmış vaka sayısına sahip ülkeler arasında ABD, Brezilya, İspanya, Fransa, Kolombiya, Meksika, Birleşik Krallık, Peru, Almanya ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti yer almaktadır. Bu ülkeler, küresel vaka sayısının %81'ini oluşturur.