Habervakti.com'un deneyimli yazarlarından Adnan Kalkan, Iğdır Üniversitesi Rektörü Mehmet Hakkı Alma, ile özel bir röportaj gerçekleştirdi.
Adnan Kalkan: Sayın Rektörüm sizi tanıyabilir miyiz?
Mehmet Hakkı Alma:1984 yılında Atatürk Üniversitesi, Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi’nde sınıf öğretmenliği, daha sonra Karadeniz Teknik Üniversitesinde Orman Endüstri Mühendisliği bölümünü okudum. Yüksek Lisansımı da KTÜ’de yaptı. 1991 yılında Karadeniz Teknik Üniversitesinde Orman Biyolojisi ve Ağaç Malzeme Koruma Teknolojisi bölümünde yüksek lisansımı, doktoramı Japonya/Kyoto Üniversitesinde 1996 yılında Ahşap Bilimi ve Teknolojisi bölümünde yaptım. Japonya'da bulunduğum esnada Nobel ödülü alan birçok bilim insanı ile beraber çalışmalarda bulundum. 100'den fazla SCI yayınım, Ulusal hakemli dergilerde yayınlanan 20'den fazla makalem, Uluslararası bilimsel toplantılarda sunulan ve bildiri kitabında basılan 120'den fazla bildirim, yürütücülüğünü üstlendiğim 21 adet TÜBİTAK ve 70'den fazla diğer bilimsel projelerde görev aldım. Bugüne kadar 30'dan fazla yüksek lisans, 20'den fazla doktora öğrencisi mezun etmiş olup, halen 13 doktora ve yüksek lisans öğrencisi çalıştırmaktayım. Birçok akademik ve idari görevde bulundum ve halen Türkiye Bilimler Akademisi asil üyeliği (TÜBA) görevini sürdürmekteyim. Ağrı nüfusuna kayıtlı olup evli ve üç çocuk babasıyım.
Adnan Kalkan: Iğdır Üniversitesi kuruluş süreci hakkında kısa bir bilgi almak isterim.
Mehmet Hakkı Alma: Eğitimin öneminin toplumlar nezdinde daha ön plana çıkmaya başladığı ve kültürel gelişimini sağlayan toplumların refah ve gelişmişlik düzeylerinin hızla arttığı bir dönemde 2008 yılında, ülkemizin en doğusunda güneşin ilk doğduğu serhat şehrinde dinamik ve yeni bir değer olarak yükselmekte olan Iğdır Üniversitesi kuruldu.
2023 yılı itibarıyla; 11 Fakülte, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 4 Meslek Yüksekokulu, 24 Araştırma ve Uygulama Merkezi, 490 akademisyen ve 201 idari personel ile hizmet veren Iğdır Üniversitesi, komşu şehirlerde kendisinden çok önce kurulan üniversitelere örnek teşkil edecek seviyeye ulaştı.
Adnan Kalkan: Iğdır Üniversitesi öğrenci profili nasıldır? Türkiye’den mi tercih ediliyorsunuz, yoksa yurt dışından öğrenciniz var mı?
Mehmet Hakkı Alma: Vizyon ve misyonunu öğrenci merkezli bir üniversite olarak tanımladığımız Iğdır Üniversitesinde eğitim almak isteyen öğrenci sayısının her geçen yıl arttığı görmekteyiz. 2017 yılında 6 binlerde olan sayı, aradan geçen altı yıl sonra 15 bine yaklaşmıştır. Nitekim sadece yurt içinden değil yurt dışından da 34 ülkeden 700’ün üzerinde yabancı öğrencinin tercihi Iğdır Üniversitesi olmuştur.
Adnan Kalkan: Bilim adamı yetiştirmek bir üniversitenin öncelikli hedefidir. Iğdır Üniversitesi lisansüstü öğrenci almakta mıdır?
Mehmet Hakkı Alma: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü çatısı altında birleştirilen yüksek lisans ve doktora programlarının sayısı 2017 yılında 15 iken, 2023-2024 eğitim yılında 5 kattan daha fazla artarak 78’e ulaşmıştır. Son güncel verilere bakıldığında ise 65 alanda yüksek lisans, 13 alanda da doktora programı yürütmekteyiz. Nitekim öğrenci sayılarında da belirgin farklılıklar görmekteyiz. Yüksek lisans öğrenci sayısı 497’den 1531’e, doktora öğrenci sayısı ise 15’den 115’e yükselmiştir.
Adnan Kalkan. Peki, ülkemizi tanıtmak amacıyla uluslararası işbirliği yaptığınız kurum-kuruluş veya projeleriniz var mı?
Mehmet Hakkı Alma: Üniversitemizde öğrenim gören öğrencilerin yurt dışındaki üniversitelerin olanaklarından yararlanmasının önünü açmak için 165 ülkeyle iş birliği protokolü imzaladık. Bu protokoller içerisinden Erasmus Değişim Programı kapsamında 106 Öğrenci ve 123 Akademisyen yurtdışına gitti. Çeşitli burslarla destek sağlamaktayız. Özellikle Üniversitemizin İlahiyat fakültesinde eğitim dili arapça olmak üzere Malezya ve Endonezya dan 300 den fazla öğrenci lisans eğitim almaktadır. Ayrıca, son günlerde dost ve kardeş ülke olan Irak’ta (özellikle Bağdat) yer alan birçok saygın üniversite ile memorandum ve Erasmus anlaşmaları yapmış bulunmaktayız. Bu gayret son günlerde Irak’la olan yakınlaşmamıza ayrı bir katkı sunacağı kanaatindeyiz.
Adnan Kalkan. Iğdır üniversitesi sınır bölgede olması ve ulaşım başta olmak üzere dezavantajlı durumda görülmesi akademik kadronuzu olumsuz etkilemekte midir? Nitekim doğuya atanan birçok öğretmen zorunlu görev biter bitmez tayin istiyor. Üniversitenizde durum nasıl?
Mehmet Hakkı Alma: 2008 yılında kurulan üniversiteler arasından birçok alanda ilk sıralarda yer alan üniversitemizde görev yapan akademisyenlerin, dünyanın ve Türkiye’nin en iyi üniversitelerinden mezun olmuşlar. Zira Üniversitede yapılan akademik yayınların yerleri ve sayılarına bakıldığında bunun etkileri belirgin olarak görülmektedir. Yayın yıllarına bakıldığında ise 1624 yayının %65’i son 5 yılda yapılmıştır. Kendisiyle aynı dönemde kurulan ve bölgedeki emsal üniversiteler ile kıyaslandığında yayınların nitelikleri ve sayılarında Iğdır Üniversitesi’nin ön sıralarda olduğu anlaşılmaktadır.
Adnan Kalkan: Sayın rektörüm! Üniversiteler, sanayi ve üretime akademik altyapı ve bilim üretmesi konusunda eksik kalmakla itham ediliyorlar. Sanayi ve üretime destek konusunda Iğdır üniversitesinin konumu nedir?
Mehmet Hakkı Alma: 2023 yılının ilk çeyreğinde Üniversite ile sanayi arasında iş birliğinin güçlendirilmesi ve katma değeri yüksek ürünlere yönelik AR-GE çalışmalarının yapılabilmesine imkân sağlayacak olan Serhat Teknopark kuruldu. Bu sayede Iğdır Üniversitesi ile araştırma kurum ve kuruluşları arasında işbirliği sağlanarak, ülke sanayisinin uluslararası rekabet edebilir ve ihracata yönelik bir yapıya kavuşturulması maksadıyla teknolojik bilgi üretmek amaçlanmaktadır. Nitekim bu gelişme Iğdır başta olmak üzere çevre illere önemli alt yapı hizmeti sunacaktır.
Doğu’nun Çukurova’sı benzetmesine mazhar olan Iğdır’da Üniversitemiz, “Katma Değeri Yüksek Tarımsal Ürünler’’ alanında ihtisas üniversitesi ilan edilmiştir. Bu kapsamda Üniversite şehirde, tarımsal ürünlerden katma değerli hammadde üretimine, sığır ve koyunlarda yavru verimini artırmadan tıbbi mantardan yağ bitkileri üretimine kadar onlarca farklı konuda projeler hayata geçirmeye devam ediyor.
Adnan Kalkan: Iğdır’a ait olan semboller hakkında çalışmanız var mı?
Mehmet Hakkı Alma: Ülkemizde üç ülkeye tek kara sınırı olan Iğdır iline ait 8 yöresel ürünün coğrafi işaretinin alınması için başvuru yaptık, “Taş Köfte, Iğdır Kayısısı, Miskalı Üzümü, Kadıkışlak Üzümü” gibi ürünlerin coğrafi işaretleri alınmış, diğerlerinin ise değerlendirme süreçleri devam etmektedir.
Adnan Kalkan: Iğdır ve çevresinin tarihi ve kültürel zenginliği hakkında Iğdır üniversitesinin tanıtım ve katkısı var mı, varsa nedir?
Mehmet Hakkı Alma: 2018 yılına kadar Iğdır Üniversitesinin girişimleriyle başlatılan Tuz Terapi Merkezi Projesi neticesinde Tuz Dağı’nın 160-170 metre derinliğinde iki galeri açıldı ve bu sayede Tuz Terapi Merkezi; astım, KOAH ve alerjik rinit ve bronşit gibi solunum yolu ve cilt hastalıkları için önemli bir tedavi merkezi haline geldi.
Iğdır’ın önemli tarihi mekânlarından bir tanesi olan Ejder Kervansarayı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Vakıflar Genel Müdürlüğü ile imzalanan protokol çerçevesinde Iğdır Üniversitesine tahsis edilmiştir. Üniversitemiz bu önemli mirası korumak adına özveriyle çalışmakta ve kervansarayda çeşitli programlar düzenlemektedir.
Adnan Kalkan: Üniversiteler yapay zekâ, yazılım, elektronik gibi alanlarda teknolojik atılımlar yapmaktadır. Sanırım Selçuk Bayraktar ekibinin model olması ciddi tesirli oldu. Iğdır Üniversitesi bu alanlarda çalışma yaptı mı, yapmakta mıdır?
Mehmet Hakkı Alma: TÜBİTAK tarafından hazırlanan “Üniversitelerin Alan Bazlı Yetkinlik Analizi” raporuna göre Iğdır Üniversitesi, “Havacılık ve Uzay-Hava Araçları Tasarımı, Testi ve Performansı” alanında ilk sıralarda yer alarak önemli bir başarı elde etti. Üniversitelerin kendi araştırma alanlarından hangilerinde daha başarılı olduğunu ortaya koyan bu rapora göre Iğdır Üniversitesi, “Havacılık ve Uzay-Hava Araçları Tasarımı, Testi ve Performansı” alanında çok iyi bir performans sergileyerek ODTÜ, BİLKENT, TOBB ve ESTÜ gibi üniversiteleri geride bıraktı. Üniversitemiz, Sabancı ve Boğaziçi gibi üniversitelerle aynı kategoride ilk sıralarda yer aldı.
Üniversite öğrencilerinin de araştırma projelerinde yer almasına olanak sağlayan çalışma kapsamında Iğdır Üniversitesinde öğrenim gören 43 öğrencinin projesi desteklenmeye layık görüldü. Programa 130 proje ile başvuran Üniversite, 43 proje desteği ile yüzde 33’lük başarı oranı yakaladı. Ayrıca Iğdır Üniversitesi desteğe layık görülen projeler sıralamasında 182 üniversite arasından 38. olarak büyük bir başarıya imza attı.
Türkiye’de milli teknolojinin geliştirilmesi konusunda kritik rol oynayan ve birçok kuruluşun paydaşlığıyla düzenlenen Türkiye'nin ilk ve tek havacılık, uzay ve teknoloji festivali TEKNOFEST’te Iğdır Üniversitesinden 3 proje sunulmuş ve “Faj Avcıları, barajlarda su taşmasını haber eden elektronik sistem ve Iğdır Biyosistem” isimli 3 proje finale kalarak önemli bir başarı elde etmiştir.
Adnan Kalkan: Üniversiteler son zamanlarda yaygın eğitimi de destelemek amacıyla sertifikasyon eğitimleri vermektedir. Nitekim geleceğin eğitimi olarak sertifikasyon görülmektedir. Üniversitenizin bu konuda çalışması var mıdır?
Mehmet Hakkı Alma: Akademik anlamda iyi bir eğitim almanın yanında çağın beklentileri doğrultusunda sertifika eğitimlerini de önemseyen Üniversite de A-B-C sınıflarında İş Güvenliği Uzmanlığı kursları verilmektedir. 2021 yılında Sağlık Bakanlığından yetki alınarak kurulan Iğdır Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi İlk Yardım Eğitim Merkezi'nde İlk Yardım Eğitimi kursları verilmeye devam etmektedir. Ayrıca Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü onayıyla “İnsansız Hava Aracı (İHA) Eğitim Kuruluşu Yetki Belgesi” almaya hak kazanan Üniversite, insansız hava araçlarına ilgi duyan ve ticari olarak kullanım sağlamak isteyen herkese hizmet vermektedir.
Adnan Kalkan: Dezavantajlı veya engellilere yönelik çalışmanız var mı?
Mehmet Hakkı Alma: Modern yeşil kampüsüyle Ağrı Dağı’nın eteklerine kurulan Üniversitemiz, Yükseköğretim Kurulu (YÖK) tarafından hayata geçirilen “Engelsiz Erişim ve Engelsiz Eğitim” projesi kapsamında engellilere yönelik yapmış olduğu düzenlemeler sonucu “Mekânda Erişim” kategorisinde ödüle aday olmaya hak kazandı. Öte yandan Sıfır Atık ve Çevre İzin Belgesi alarak çevre dostu üniversitemiz hedefinde ilerlemektedir.
Adnan Kalkan: Üniversitenin sürekli gelişimi konusunda AR-GE anlamında çalışmanız var mı?
Mehmet Hakkı Alma: Iğdır Üniversitesinin fiziksel ve akademik gelişimine, bilimsel verimliliğimizin artmasına, mali kaynaklarımızın güçlenmesine katkı sunmak amacıyla Iğdır Üniversitesini Geliştirme Vakfı kuruldu.
Adnan Kalkan: Açıkçası gözden uzak, sınırda bulunan Iğdır Üniversitesinin bu denli hem bilim üretmesi hem de halka inmesini beklemiyordum. Batıda bulunan ve nice reklamları yapılan üniversitelerden çok daha büyük hizmetler yürütüyorsunuz. Şahsınızın da gıyabında duyduğum olumlu söylemler hakkaniyetliymiş. Sizi, ekibinizi ve emeği geçenleri tebrik ederim. İnşallah, Nesli İhyâ, Medeniyeti İnşâ mefkûremize ulaşmamız için nice gençler yetişecek.