Ormanlari keçiler yiyip tüketmedi, yanginlar yok etti. Orman yanginlarinin habercisi her yil birçok yörede günlerce meralarin yanmasiydi.
Göremedik ya da tedbir alamadik.
Yörüklere, orman köylülerine sorsaydiniz ya.
Keçiler ormanlardan çekilince yanginlar da ormanlarin sonunu getirdi. Alakasi ne diyeceksiniz? Konuyu bilmeyenler de zamaninda alaka kuramadiklarindan bu günlere geldik. Yörük anaya sormayi bile akil edemedi bu sehirli çocuklar.
Meradan hayvancilik yapan köylü, ormandan orman köylüsü anlar. Sehirli çocuklar tarla tapan, mera, bag bahçe, ormani nereden bilsin.
Agaç, orman, hayvancilik bir kültürdür.
Karar vericiler hayatta topraga ayak basmamis, okumus sehir çocuklari. Isi bilmeyen, akli ermeyen zengin çocuklari, onlar derelerin, sel yataklarinin bile hesabini yapamayan simarik paragöz insanlar.
1970’li yillarin basindan itibaren keçiler ormanlari yiyip yok ediyor diye bir kararla keçi mevcudu gittikçe köylerde azaltildi. Öyle ki zamanla çok köyde hiç keçi kalmadi.
Zaman 1990’li yillarin ikinci yarisina geldiginde bu sefer köylerde koyunlar da azaldi, çok köyde zaman geçtikçe koyun da görülmez oldu. Bu dönem köylerde batiya göçün hizlandigi döneme denk gelmektedir. Terörün de çak fazla etkisi var; yaylalar bosaltildi.
Adim adim geldik bu günlere.
Köylerde kalanlar ise birkaç inek besleyerek günlük ihtiyaçlarini karsilamaya çalistilar. Sigirlar engebeli ve daglik merayi iyi degerlendirmeyen hayvanlardir. Meralarda otlar baharin uzayip yaz ortasinda kurur.
Anadolu’da bu hep böyledir.
Simdi gelelim mera, orman, keçi meselemize!
Büyükbas hayvanlar daglik alanlarda otlaklari çok verimli degerlendiremezler lâkin yerli, küçük cüsseli hayvanlar bu tip otlaklar için daha uygundur. Bizdeki yerli sigirlarimizi zamanla verimli iri vücutlu sigirlarla melezleterek daha agir hayvanlar elde ettik. Yalniz bunlar verimli ama merayi yeterince kullanamadigindan sürekli destek ister durumdaydilar.
Koyun engelsiz meranin her seklini çok iyi kullanir. Sigirlarin yüksekten otladigi otlarin köke yakin kismini yiyerek merada kuru ot birakmaz. Agaç diplerini, yerdeki yapraklari temizler. Bir de yere düsen agaç dallarini tirnaklariyla kirarak topraga karismasini saglar. Yani topragin yüzünde yanacak malzeme açikta birakmaz.
Keçiler ise yaramaz, sevimli hayvanlardir. Engelli ve agaçli mera kullanimlari bir eglenceye çevirirler. Diger hayvanlarin yemedigi otlari da yer, keveni, sütligeni, kekigi, çali dallarini, agaçlarin yesil sürgünlerini temizler. Arka ayaklarinin üzerine kalkarak boyunun uzandigi yere kadar agaçlarin alt kisimlarinda dal birakmaz. Çalilari adeta budar.
Iste biz bu durumda keçiyi yasakladik!
Keçiler, yerde ot agaçlarda ve çalilarda yere yakin dal, yaprak birakmazken, diger hayvanlarin ulasamadigi yerlerde otlar, agaçlarin alt dallari, çalilarin dallari uzayip kurudu.
Iste yetmisli yillarda orman köylerinde, “ormanlar tüketiliyor,” diye keçiler yasaklanmisti. Bizim köyde orman yoktu bizim köyde de keçi yasaklandi. Velâkin keçilerin kaldirildigi bölgelerde ormanlar çogalmadi. Ormanlari dal budak sardi, patikalar kapandi, diger hayvanlarin çikamadigi tas yüzleri, yamaçlar yavas yavas kuru otla kaplandi. Öyle ki çogu yerde, kuruyan otlardan çali dallarindan, kuruyup düsen agaç dallarindan ormanlara girilemez bir hal aldi.
Simdi gelelim bizim istenmeyen keçiye!
Anadolu köylerinde hayvanlar azalinca otlar merada kurudu. Yillar önce meralar yanmaya basladi fakat kimse orali olmadi. Iste bunlar bu günkü orman yanginlarin olacagina dair uyariydi.
Keçiler genellikle, çali dallarini, agaçlarin taze yapraklarini ve ulasa bildigi kadar alt ince dallari yerler. Tabi bu arada yerdeki otlari da temizlerler. Yerlerde otlar kuruyup birikmez, alt dallar kuruyup yanmayi beklemez, çalilar yollari kapatamazdi.
Keçileri yasaklayinca; yerdeki otlar yillarca kuruyup üst üste yigildi. Çalilar siklasinca kurudu, agaçlarin alt dallari kuruyup öylece kaldi. Orman girilmez vahsi bir hal aldi.
Simdi neden ormanlarin böyle kolay yandigini anladiniz mi?
Keçiler ormanin yanma sebebini, atesin hizla yayilma baglarini ortadan kaldiran hayvanlardi. Keçiler ormani kurutmadi, yok etmedi, bilgisiz idareciler sayesinde ormanlarimiz yandi.
Hani zorla Yörükleri yerlesik hayata geçsinler diye baski yapiliyor ya iste o Türk evlatlari ormanlari severek gönüllü koruyan insanlardir.
Cehaletin bu ülkeye ne kadar pahaliya mal oldugunu gördük. Oynamayin su dünyanin dengesiyle. Bu dünyaya insandan daha çok zarar veren bir yaratik yok.