Karizmatikliğin İnsana Etkileri: Olumlu ve Olumsuz Yönler
Karizmatikliğin birey üzerindeki etkileri hem olumlu hem de olumsuz olabilir. Özellikle birey olmayı bilmeyenler, karizmatikliğin etkisi altında kalabilir ve kişilik kültleri oluşturabilirler. Karizmatik liderlik, toplum kimliği ve kült yapıların nasıl geliştiğini anlamak önemlidir.
Karizmatik Liderlik ve Kişilik Kültürü
Karizmatik liderliğin nirvanasını Hint dinlerinde, Şia'da ve faşist ideolojilerde çok net görebiliyoruz. Efsane lider olmadan kurtuluşun mümkün olmayacağını söylerler, lider ile varlıklarını korurlar. O liderin sayesinde bugün hayatta olduklarını düşünürler. Bundan dolayı liderin her dediği doğrudur ve ona hiçbir şekilde itaatsizlik yapılamaz. Sorgusuz sualsiz lidere itaat edilir. Böylece bir kişilik kültü oluşur.
Bu durum, liderin olağanüstü yeteneklere sahip olduğu ve her zaman haklı olduğu düşüncesine dayanır. Kişilik kültleri, takipçilerin bireysel eleştirilerini bastırmasına ve liderin düşüncesine koşulsuz uyum sağlamalarına neden olabilir. Siyasetçiler, sanatçılar, popüler kişiler veya bazı dini gruplar tarafından üretilen kutsal şahsiyetler bu durumu örnekler.
Karizmatik Toplumların Özellikleri
Karizmatik toplumlarda kutsal bir toplum kimliği oluşturulur. Bu toplum yeryüzünün en güçlü, en değerli, en mücadeleci topluluğudur. Yeryüzündeki güzelliklerin sebebi bu toplumun varlığıyla ilişkili olduğunu iddia ederler. Yahudi milletini ve milliyetçilik yapan diğer toplumları bu açıdan düşünebiliriz. Bu toplumun kimliğine ve yaşantısına göre yaşamak zorunludur, çünkü en doğru yaşantıyı bunlar yaşıyor. Bunlar gibi olmayanlar toplumdan dışlanır ve alt tabakada yaşamaya mahkum olur.
Karizmatik Toplumlar ve Dini İnançlar
Bu durum inanç çeşitlerinde de görülür. Hristiyanlık'ta Katolik ve Protestanlık, İslam'da Haricilik karizmatik toplum özelliğini yansıtır. Özellikle kült yapılar dışarıya kapalı toplumlardır. Dışarıdan birini ya almazlar, alırlarsa da kendileri tek tek seçerek alırlar. Birçok dini grup aslında böyle davranır ama kült yapı olduğunun farkında değildir.
Birey Olma ve Kutsal Etiketler
Kısacası birey olmayı öğrenemeyen insanlar kült yapılara meyilli olabiliyorlar, hatta kült yapı olmadan hareket edemiyorlar. Çünkü kendi başına var olamayanlar var olmak için ideolojik körlüğe mahkum olmak zorunda hissederler. Halbuki var olmanın yolu kölelikten, bağımlılıktan, birine etiket olmaktan geçmiyor.
Allah'a hakkıyla kul olmasını bilirsek kimsenin etiketine ihtiyacımız kalmaz. Çünkü Allah, insana kulluk bilincini öğretiyor. Böylece hem karakterimize uygun bir hayat yaşamış oluruz hem de toplum içinde kalarak insanların hayatına dokunmaya devam edebiliriz.
