Bitkilere bahşedilen serinleme mekanizmaları olmasaydı, güneş altındaki birkaç saat bile bitkiler için ölümcül olabilirdi. Öğle saatlerinde bir dakika kadar direkt olarak alınan güneş ışığı, bir santimetrekarelik yaprak yüzeyinin ısısını 37oC'ye kadar yükseltebilir. Bilindiği gibi, bitki hücreleri, bünyelerindeki sıcaklık 50-60oC'ye çıktığında ölmeye başlarlar. Yani bitkinin ölmesi için öğle vakti 3 dakika kadar güneş ışığı alması yeterlidir.
Bitkiler Terler mi?
Biyoloji biliminde “Transpirasyon” olarak da bilinen terleme olayı, bitkilerde buhar halinde su kaybıdır ve gözenek (stoma) denilen yapılar yardımıyla gerçekleşir. Gözenekler yaprak yüzeyinin %1’den az bir alanı kaplayan küçük solunum açıklarıdır. Bu mikroskobik gözenekler bitkilerin su buharı verip terlediği dışarıdan da karbondioksit aldığı hayati öneme sahip yapılardır. Örneğin, 15 metre boyunda bir Akça ağaç bir yaz gününde bu gözenekleri yardımıyla saatte 300 litre su kaybedebilir. Terleme olayında fiziksel bir kural vardır: buharlaşan sıvı gaz haline geçerken çevresinden bir miktar ısı alır. Yapraklar terleme sayesinde her zaman çevresinden birkaç derece daha serindir. Bu nedenledir ki insanlar sıcak günlerde serinlemek için bir ağaç gölgesini tercih ederler. İşte yapraklarda terleme gerçekleştiğinde sonsuz hikmet sahibi Yaratıcının bitkilere koymuş olduğu bu terleme kanunu çerçevesinde kâğıt gibi ince yapraklar, yazın şiddetli sıcağında kurumadan kalır ve hayatiyetini devam ettirebilir.
Yapraklardaki koruyucu mekanizmalar
Varlıkları gayet nizam ve intizam içinde idare eden ve onların hayatlarını devam ettirebilmeleri için şartları hazırlayan Rabb'imiz, kurak bölgelerde yaşayan bitkilere hayatta kalabilmeleri için çeşitli mekanizmalar bahşetmiştir.
Bitkilerde normalde sıcak ve kurak gün ve saatlerde gözenekler kapatılır. Böylece, aşırı terleme ve su kaybı önlenmiş olur.
Bilindiği gibi güneş ışığı, yaprakta ısınmaya sebep olarak su kaybını artırabilmektedir. Bu sebeple, kurak bölgelerdeki bitkilerde güneş ışığının bu tehlikeli etkisinden korunmak için, yaprak yüzeyi özel yapılarla donatılmıştır: Yaprak yüzeyindeki tüy örtüsü, yaprakların yüzeye bakan kısımlarında “kutikula” denilen yağsı bir tabaka ve bazen bir mum tabakası bunlardan bazılarıdır. Bunlara ek olarak, yaprak yüzey alanında küçülme de su kaybı azaltmaya yönelik bir adaptasyondur.
Bitkiler kendilerine bahşedilen bu adaptasyonlarla kurak ortamlarda ve yeryüzünün her yanında canlılığını devam ettirirler. Böylece lisanı halleri ile tüm bu hikmetli işlerin arkasında İlâhî bir rahmetin hükümferma olduğunu akıl sahiplerine gösterirler.