Batı İlim ve Teknolojide İlerlerken, Müslümanlar Ne Yaptı?
5. Müslümanlar Eğitime Yeterince Önem Vermedi
Allah, insana “akıl” gibi büyük bir nimet bahşetmiştir. İnsanı hayvandan ayıran en temel unsur akıl ve aklın ürünü olan düşüncedir. Allah, insana akıl ve irade verdiği için onu muhatap almış ve sorumlu tutmuştur. Ancak aklını kullanmayan, başkasına teslim eden insan, bu büyük nimeti heba ederek insanlığını kaybeder. Hatta hayvandan daha aşağı bir seviyeye düşer. Kur’an’da birçok ayette Allah, insanlara “Niçin düşünmezsiniz?”, “Hiç mi akıl etmiyorsunuz?” diye sorarak düşünmeye teşvik eder (1, 2).
Ancak düşünmek, bilgi olmadan mümkün değildir. Bilgisizce yapılan fikir yürütme aslında düşünce değil, “zan”dır. Gerçek anlamda düşünce, ancak bilgiyle olur ve bilgi de ilimle kazanılır. O halde, ilimsiz düşünce mümkün değildir.
Akıl ve Bilgi: İnovasyonun Kaynağı
Akıl, bir tarla gibi düşünülebilir. Bu tarlaya ne kadar bilgi tohumu ekilirse, o kadar çok düşünce, keşif ve inovasyon ürünü elde edilir. Akıl, elbette işlenmelidir, ancak aklın doğru yolda ilerlemesi ve sapmaması için "akl-ı selim" haline getirilmesi gerekir. Akl-ı selim, doğruyu yanlıştan, iyiyi kötüden ayıran sağduyulu bir akıldır. Bu ise doğruların ve yanlışların, hayrın ve şerrin, faydanın ve zararın ne olduğunun öğretilmesiyle mümkündür.
Kim Doğru ve Yanlışın Ölçüsünü Belirleyecek?
Doğru ve yanlışın ölçüsünü kim belirlemeli? İnsanlar mı? İnsanların koyduğu ölçülerin geçmişte ve günümüzde nasıl felaketlere yol açtığı ortadadır. Kuvvetlilerin zayıfları ezmesi, savaşlar, zulümler ve vahşetler bunun en açık örnekleridir. O halde, bu ölçüleri insanlar değil, her şeyi bilen, merhametli ve şefkatli olan Allah koymalıdır. Allah, bu ölçüleri Kur’an’da belirlemiş ve Resulü vasıtasıyla öğretmiştir.
Bu noktada üç önemli konu öne çıkmaktadır:
- Allah’ın ölçülerinin tebliği, yani insanlara bildirilmesi.
- Bu ölçülerin talimi, yani öğretilmesi.
- Bu ölçülerin hayata geçirilmesi, yani tatbiki.
Hz. Peygamber, bu üç meseleyi yerine getirmiş ve kendisinden sonrakilere emanet etmiştir.
Devam edecek...
(1): "Siz ne kadar az düşünüyorsunuz!" (Mü’min-58).
(2): "Onlar sağır, dilsiz ve kördürler. Çünkü akıllarını kullanmazlar." (Bakara-171).
