VI-SURİYE İÇ SAVAŞI
SURİYE İÇ SAVAŞINA GÖTÜREN OLAYLAR
a-BEŞŞAR ESAD DÖNEMİ OLAYLARI (2000-2024)
Hafız Esad 30 yıllık saltanattan sonra 10 Haziran 2000 de öldü. H.Esad’ın ölümünden sonra yerine oğlu Beşşar Esad 10 Temmuz 2000 de yapılan referandumla Suriye’nin Devlet Başkanı oldu. B.Esad devlet başkanı olduktan sonra bazı reformlar yaptı. B.Esad af ilanıyla siyasi tutukluların serbest kalmasını sağladı. H.Esad zamanında siyasi yasaklı olan Müslüman Kardeşler siyasi faaliyetlerine yeniden başladı. Ancak ‘Şam Baharı’ olarak adlandırılan bu devre fazla uzun sürmedi. 2001 Sonbaharında tekrar baskılar başladı ve B.Esad’a muhalif aktivistler ve aydınlar tutuklanmaya başlandı. ABD, Esad rejimini Hamas, Filistin İslami Cihat Örgütü ve Hizbullah’a destek vermekle suçladı. Ayrıca ABD, Esad rejiminin kitle imha silahları (Kimyasal silahlar) elde ettiğini iddia etti. Suriye, ABD’nin iddialarını reddetti. İsrail 2003 Ekim’inde Şam yakınındaki bir Filistin kampını bombaladı.
B.Esad 2004 Ocak ayında Türkiye’yi ziyaret etti. B.Esad, o zamana kadar bozuk olan Türkiye-Suriye ilişkilerini düzeltmek istiyordu. Ak Parti iktidara gelince Devlet aklıyla hareket edip, Suriye ile geçmişte yaşanan olumsuzluklara (terörist başı Abdullah Öcalan uzun süre Bika-Bekaa vadisinde tutuldu ve Türkiye’ye karşı PKK kullanıldı.) son verip, dostane ilişkiler geliştirdi. Bu ilişkiler öyle gelişti ki, Başbakan T.Erdoğan 2010 da Gazi Antep’te yaptığı konuşmada; ‘Kardeşim Esad’la Türkiye ile Suriye’yi iki dost ülke haline getirdik’ demiştir.
12 Mart 2004 te Suriyeli Kürtler Kamışlı ve Haseke’de ayaklandılar. Suriye ordusu ayaklanmayı şiddetle bastırdı.
ABD, 2005 de Lübnan Başbakanı Refik el Hariri’nin öldürülmesinden Suriye’yi sorumlu tuttu. ABD, Suriye’den Nisan 2005 e kadar silahlı güçlerini Lübnan’dan çekmesini istedi. Suriye ABD’nin bu isteğini reddetti ve Lübnan’dan çekilmedi.
2005 Ekim’inde Hristiyan aktivist-yazar Michel Kilo, Enver el Bunni ve Kemal el Labvani’nin önderliğinde bir grup aktivist demokratik reform isteği ile Şam Deklarasyonu’nu yayınladılar. Deklarasyonu yayınlayanlar hapisle cezalandırıldılar. B.Esad rejimi baskıları daha da artırarak radyo kanallarından Batı Pop müziği çalınmasını yasakladı. Vikipedi, YouTube, Facebook ve Amazon gibi web siteleri engellendi ve internet sansürü kondu.
2008 de Şam’da 17 kişinin öldüğü bir patlama oldu. Hükümet patlamadan İslamcı militanları sorumlu tuttu.
Mayıs 2010 da ABD, Suriye’nin Lübnan Hizbullah’ına Scud füzeleri temin ettiği, kitle imha silahları bulundurduğu ve terör gruplarını desteklediği iddialarıyla Suriye’ye yönelik bir dizi yaptırım kararı aldı.
b-SURİYE’NİN DEMOĞRAFİK YAPISI (ETNİK-DİNİ DURUMU)
Suriye nüfusunun %60’ını Arap Sünnîler, %12’sini Nusayrîler (Arap Alevileri), %9’unu Kürt Sünnîler, %9’unu Rum Ortodoks Hristiyan, %4 Ermeni Hristiyan, %3 Arap Dürzî, %2 Arap İsmailî, %1’ini de Türkmen, Çerkes Sünnî, Süryaniler ve diğerleri teşkil ediyor. Esad ailesi de Nusayrî azınlığa mensuptur.
c-SURİYE’NİN SOSYO EKONOMİK DURUMU
- Nusayrî kökenli olan B.Esad yönetimi Suriye’de küçük bir azınlığa (Nusayrî) dayanıyordu. Esad yönetimi devletin önemli kurumlarına (Askeri okullar, Ordu, Emniyet teşkilatı, vs) Nusayrî olan kimseleri getirmiş ve devlet imkanlarının çoğu da bu gruba mensup olanlara sağlanmıştı. Nusayrîler Esad hanedanlığı sayesinde elit, zengin sınıfını teşkil ediyordu. Bu durum Sünnî çoğunlukta memnuniyetsizliklere sebep olmuştur. Özellikle Dera, Humus gibi şehirlerde yaşayan dindar Sünnîler kayırmacılıktan çok rahatsızdı. Bir de 2011 yılında yaşanan kuraklık, Sünnî Müslümanlar'ın daha da fakirleşmesine sebep oldu. Ekonomik durumun bozulması, genç işsizliğinin artması özellikle Sünnî Müslümanlar arasında B.Esad rejimine karşı bir hoşnutsuzluk oluşturmuştur.
- Devam edecek
